Juli 2013
Klik op de afbeelding voor het complete digitale nummer (pdf bestand) 

Zo ogenschijnlijk kalm het Fries Museum decennialang door de tijd scharrelde, zo onrustig is het sinds 2000. Het instituut aan de Leeuwarder Turfmarkt leek wat ingedut, maar kreeg onder leiding van Wim van Krimpen een flinke schop onder de kont. De laatste jaren is het museum speelbal van steeds heftiger discussies. Over de, volgens sommigen giftige, erfenis van Abe Bonnema, over het collectiebeheer, het tentoonstellingenbeleid, de directeurskeuzes, de rol van de provincie. Nu het eindelijk zover is dat het nieuwe gebouw op het Wilhelminaplein, vol in de schijnwerpers van Frieslands meest publieke ruimte, geopend gaat worden en de trots aanzwelt, is er beroering over talrijke ontslagen die het functioneren van een moderne cultuurtempel lijken te bedreigen.

Mei 2013
Klik op de afbeelding voor het complete digitale nummer (pdf bestand) 

Onze meren zijn, zeker in economisch zware tijden, een onmisbare inkomstenbron voor Friesland. Als een Zuid-Europees probleemland drijft ook Friesland deels op Duitse investeringen, al kunnen we van mening verschillen over de kwaliteit van de tegenprestatie en de toon van waardering voor onze oosterburen. Een nadere blik in de geschiedenis leert dat het zoete water altijd al zorgde voor een goedbelegde boterham. Het enige dat wèl veranderde, is de dreiging van het woeste water dat kostbare landbouwgrond opslokt, have en goed overstroomt en vee laat verdrinken.
Het binnenwater staat als het ware gebeiteld in de blauwdruk van het Friese karakter, veel meer dan de zee die ons omringt. Dat kan ook moeilijk anders als we weten dat ons gewest van oudsher een archipel van (schier)eilandjes is. Plassen en meren kwamen en gingen door zoutwinning, droogmaling voor nieuwe landbouw, turfgraverij, overstromingen en transport. Dorpen verdwenen in de kolkende watermassa, de helft van Friesland was eeuwenlang alleen over het water bereikbaar. Vier artikelen in deze Fryslân belichten verschillende aspecten van de rol van de meren in de Friese geschiedenis.

Maart 2013
Klik op de afbeelding voor het complete digitale nummer (pdf bestand) 

Halverwege april is het voor Friesland 68 jaar geleden dat een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Ook al is hier nauwelijks gevochten en gebombardeerd, vonden geen massale deportaties of executies plaats, voor hen die het meemaakten, bleef de oorlog levenslang een traumatische gebeurtenis. Die oorlog is voor steeds minder mensen een persoonlijke herinnering, voor steeds meer geschiedenis, dus herinneringen van anderen: gevat in verhalen, verteld en beschreven, en beelden. Heeft de persoonlijke herinnering de neiging de uitersten te versterken, het beeld uit de geschiedenis verandert met de tijd. Het Friese Verzetsmuseum in Leeuwarden is daar een goed voorbeeld van. Erik Somers van het NIOD (die op dit onderwerp gaat promoveren) beschrijft hoe het Verzetsmuseum zich ontwikkelde van een particuliere verzameling spullen over het Friese verzet tot een museum dat het bredere verhaal vertelt over de oorlog in Friesland. Het begrip 'verzet' blijft natuurlijk belangrijk, maar is in de naam alleen gehandhaafd vanwege de naamsbekendheid.

Januari 2013
Klik op de afbeelding voor het complete digitale nummer (pdf bestand) 

'Tsjoenders' en 'duivelbanners' zijn mystieke beroepen uit een verzonken verleden, maar ze zijn nog steeds onder ons! Ze noemen zich alleen anders. De lichtgelovigheid van veel mensen, in combinatie met soms wanhoop over lichamelijk mankement, is immers van alle tijden. Zijn de 'tsjoenders' (Yomanda, dr. Vogel) tegenwoordig veel geringer in aantal, hun schare aanhangers is vele malen groter. Tot een eeuw geleden had elk dorp, zeker in Friesland, wel zijn eigen wonderdokter. Klaas Henstra geeft enkele krasse voorbeelden en verklaart ook de oorzaken van hun succes. Met name de 'wonderdokterende' doperse dominee/boeren Wartena springen in het oog. Volkskundige Willem de Blécourt heeft veel onderzoek naar het verschijnsel gedaan en schrijft over wat de kranten er in de periode 1860-1910 over meldden. Hij vertelt ook welke bevolkingsgroepen bevattelijk waren.
Kerst Huisman heeft Laurens ten Cate lang van heel nabij meegemaakt en beschrijft bijzonderheden van diens soms gespleten persoonlijkheid. En dan is er nog het onooglijke Kromwâl, voor menigeen in de 16de en 17de eeuw het centrum van de wereld. Hier spelen trouwens doopsgezinden ook een opvallende rol, zo schrijft Hans Koppen.